NADAS NEDİR? NADAS TİPLERİ NELERDİR?

 

NADAS

Tarlanın işlenerek belli bir süre boş bırakılması işlemine nadas denir.

Kurak ve yarı kurak ve sulama imkanı olmayan alanlarda nadasa bırakmanın nedenleri bitkinin ihtiyacı olan nemin karşılanamamasıdır. Yağışın az olduğu veya yağışın yıl içerisindeki dağılımının düzensiz olduğu yerlerde her yıl ürün almak ekonomik ve güvenilir değildir. Buralarda kışın ve ekimden önceki yazı düşen yağışlar toprakta biriktirilerek ekilen bitkinin kullanımına sunulmaktadır.

Toprak işleme ile nadas yılında, toprakta temel olarak su biriktirilmeye çalışılmaktadır. Nadas toprak işlemesiyle:

•  Suyun toprağa girişi kolaylaştırılmakta,
•  Evaporasyon yoluyla oluşan nem kaybı azalmakta,
•  Yabancı ot gelişimi önlenmekte,
•  Toprağın fiziksel özellikleri düzenlenmekte ve
•  İyi bir tohum yatağı hazırlanmaktadır.

Bu amaçlara, belirli ölçüde olsa da tarlanın belirli sürelerde boş bırakılması ile ulaşılabilir.

NADAS TİPLERİ

v  Kara nadas: Tarladaki ürün kaldırıldıktan itibaren bir yıl sonraki sonbahara kadar tarlanın boş kalmasıdır. Tarla yaklaşık olarak 15 ay boş kalır. İlk sürüm ilkbaharda yapılır. Ülkemizde yaygın olarak uygulanan nadas tipidir.

v Tam nadas: Kara nadasın benzeridir. Fakat tam nadasta ilk toprak işleme ürün kaldırıldıktan sonra kışa girmeden yapılır.

v Anızlı nadas: Tarlada daha fazla anız ve saman bırakılarak yapılan nadas şeklidir. Toprak işleme ilkbahar veya sonbaharda yapılır.

v Bostan nadas: Tam ya da kara nadasta tarlanın boş olduğu dönemde bostan ekilerek hem ürün alınan hem de yabancı ot mücadelesi yapılan nadas şeklidir. Bostan nadası esasta bir nadas tipi değildir. Fakat bostan nadas ekildiği zaman toprağın fazla sömürülmemesi nedeniyle nadas olarak değerlendirilmiştir.

Bunun yanında yağış yeterli olsa dahi bitki yetiştirmesi için sıcaklık gibi iklim faktörlerinin uygun olduğu dönemlerde veya ekim nöbetinde takip eden bitkinin iklim istekleri dikkate alınarak sulanabilen arazilerde ve nemli bölgelerde de tarla nadasa bırakılmaktadır. Bu nadas tipleri şunlardır:  

v  Güz nadası: Anız bozma zamanından başlayarak kışlık ekimin yapıldığı zamana kadar süren nadastır. Boş kalma süreci birkaç aydır.

v  Yarım nadas: Tarla hasattan gelecek ilkbahara kadar boş bırakılarak yapılan nadas tipidir. İlk toprak işleme ilkbaharda yapılır.

Son yıllarda önem kazanan bir nadas yöntemi de kimyasal nadastır.

v  Kimyasal nadas: Tarlayı hiç işlemeden yabancı otların ilaçlarla öldürülmesi esasına dayanır.

 Nadas Alanlarının Azaltılması Olanakları

1.      Sulama Suyu Potansiyelinin Kullanıma Alınması

Bilindiği gibi, nadastan kurtulmanın kesin yolu sulamadır. Nadas ile toprakta yaklaşık bir sulamada uygulanan miktarda su depolandığı kabul edilebilir. Kuramsal olarak, nadas arazisinin yılda sadece bir kez sulanmasını sağlamakla nadasa gereksinim kalmayacaktır.

Ancak nadas alanlarımızın tümü sulamaya uygun olmadığı gibi, sulama suyu potansiyelimiz de sulanabilecek tüm alanlara yetecek miktarda değildir. Hatta tarımsal topraklarımızın büyük bir kısmının sulanması olanağı yoktur.

2.      Münavebe Sisteminin Uygulanması

Nadas alanlarının azaltılabilmesi için üzerinde durulması gereken bir başka olanak ise yağış koşullarının elverdiği ölçüde uygun tek veya çok yıllık baklagil yem bitkilerini içeren ekim sıraları tespit edilip uygulamaya alınarak nadasa duyulan gereksinme nispetini azaltmaktır. Böylece, yer yer, iki yılda bir nadas yerine üç yılda bir nadas veya dört yılda bir nadas veya daha uzun bir sürede bir nadas belki mümkün olabilecektir.

3.      Arazilerin Kabiliyet Sınıfına Göre Kullanılması

İşlemeli tarıma uygun arazileri I., II., III. Ve IV. sınıf tarım arazileridir. Oysaki günümüzde fazla eğimli, önemli arazi problemi olan ve işlemeli tarıma uygun olmayan V. ve VI. sınıf arazilerin % 57’sinde nadas sistemi uygulanmaktadır. İşlemeli tarıma uygun olmayan bu arazilerin tarla arazisinden mera arazisi haline dönüştürülmesi ile nadas alanları azaltılabilecektir.